Czym jest amblyopia (leniwe oko)? Objawy, leczenie 15 maja 2024
Amblyopia, powszechnie znana jako leniwe oko, jest zaburzeniem wzroku najczęściej diagnozowanym u dzieci, w tym u niemowląt. Zazwyczaj dotyczy to jednego oka, które nie rozwija się prawidłowo. Przyczyny amblyopii mogą być różnorodne, w tym niekiedy związane z nieprawidłowościami anatomii oka, takimi jak nierównowaga mięśniowa czy wady rogówki. W tym artykule wyjaśniamy, jakie są symptomy leniwego oka, jakie znaczenie ma wczesna diagnoza i jakie opcje leczenia istnieją, aby skutecznie radzić sobie z tą dolegliwością. Zapraszamy do lektury.
Co to jest amblyopia, czyli zespół leniwego oka?
Amblyopia, powszechnie nazywana “leniwym okiem”, jest zaburzeniem wzroku charakteryzującym się zmniejszoną ostrością widzenia, która nie może być skorygowana jedynie za pomocą okularów czy soczewek kontaktowych. Ten stan rozwija się, gdy między dwoma oczami występuje znaczna różnica w ostrości wzroku, co prowadzi do tego, że mózg zaczyna preferować obraz z “lepszego” oka i ignoruje obraz z oka słabszego. Może to skutkować utratą widzenia binokularnego. Amblyopia zazwyczaj dotyczy jednego oka, ale zdarzają się przypadki, w których występuje na obu. Osoby takie mają obniżoną ostrość widzenia mimo prób korekcji.
Wczesne zdiagnozowanie jest kluczowe, ponieważ odpowiednie leczenie w młodym wieku umożliwia stymulowanie rozwoju neuronalnych ścieżek wzrokowych, zwiększając szanse na poprawę ostrości wzroku.
Zdaniem eksperta
Leniwe oko, znane również jako amblyopia, jest zaburzeniem, które zazwyczaj wpływa na jedno oko, pozostawiając drugie z normalną ostrością wzroku. Chociaż to schorzenie jest najczęściej diagnozowane w dzieciństwie, istnieją przypadki, gdy problem z ostrością wzroku może rozwijać się lub utrzymywać także u dorosłych – mówi ekspert: Łukasz Flak z EuroOptyka
Jakie są powody wystąpienia zespołu leniwego oka?
Na wystąpienie amblyopii, czyli leniwego oka, wpływ mają różnorodne czynniki, które każdy przypadek czynią unikalnym. Oto niektóre z nich:
- Nieregularny kształt rogówki – może być spowodowany bliznami lub nieprawidłowościami w ciele szklistym oka, a także problemami z opadaniem powiek. Wady te zazwyczaj są wrodzone, ale mogą również wynikać z urazów.
- Nieprawidłowe ustawienie oczu – kiedy oczy nie są prawidłowo ustawione, obraz na siatkówce każdego oka różni się, co sprawia, że mózg ma trudności z ich zrozumieniem i połączeniem w jednolitą całość. W rezultacie obraz z mniej efektywnego oka jest ignorowany, a to prowadzi do dominacji drugiego.
- Wada refrakcji – w przypadku znaczącej różnicy wady refrakcyjnej między oczami, mózg może zacząć tłumić obraz z jednego oka, prowadząc do amblyopii.
- Genetyka – amblyopia może być również cechą dziedziczną, częściej występującą u wcześniaków oraz dzieci z opóźnieniami rozwojowymi.
Jakie są najczęstsze objawy amblyopii?
Objawy amblyopii mogą być różnorodne i często trudne do samodzielnego zauważenia, zwłaszcza u małych dzieci, które rzadko zdają sobie sprawę z problemów ze wzrokiem. Głównym symptomem jest niedowidzenie w jednym oku, które może objawiać się na kilka sposobów. Dzieci z amblyopią mogą doświadczać widzenia podwójnego lub rozmazanego obrazu. Często występuje także nieskoordynowana praca oczu, która może sprawiać wrażenie, że dziecko ma zeza. Problemy ze skupieniem wzroku w oku leniwym, zaburzenia percepcji głębi oraz osłabiona koordynacja i ruchomość gałek ocznych – to inne charakterystyczne objawy. Dodatkowe symptomy, takie jak przekrwienie oczu, mrużenie ich, przekręcanie oraz pochylanie głowy mogą również wskazywać na amblyopię. Ważne jest, aby rodzice pamiętali o regularnych badaniach wzroku u okulisty, które mogą wcześnie wykryć te problemy, nawet jeśli z pozoru wydaje się, że dziecko widzi normalnie.
Polecamy artykuł: Kiedy należy udać się z dzieckiem na badanie wzroku? Po tych objawach poznasz, że Twoje dziecko może mieć wadę wzroku
Jakie są sposoby leczenia leniwego oka u dzieci?
Leczenie amblyopii koncentruje się na aktywacji i wzmocnieniu słabszego oka, by osiągnąć lepszą współpracę ze zdrowym i poprawić jakość widzenia trójwymiarowego. Metody stosowane przy tej wadzie to:
- Ćwiczenia na leniwe oko – podstawową formą terapii są ćwiczenia wzrokowe, które stymulują słabsze oko poprzez różnorodne zadania wymagające koncentracji wzroku. Mogą to być specjalne gry wideo czy aplikacje edukacyjne pomagające wzmocnić zdolność widzenia tego oka.
- Okulary korekcyjne i soczewki kontaktowe – gdy amblyopia jest wynikiem wady refrakcji, takiej jak krótkowzroczność, dalekowzroczność czy astygmatyzm, leczenie często polega na stosowaniu odpowiednio dobranych okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych, które pomagają skorygować widzenie.
- Zasłanianie zdrowego oka – terapia okluzyjna polega na okresowym zasłanianiu zdrowszego oka, co zmusza słabsze do większej aktywności i treningu. Metoda ta przynosi efekty zwłaszcza u małych dzieci, gdy mózg jest bardziej podatny na zmiany.
- Penalizacja atropiną – podawanie do zdrowego oka kropli z atropiną to alternatywa dla leczenia okluzyjnego. Stosowana, zwłaszcza gdy mały pacjent nie chce współpracować lub też nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Powoduje nieostre widzenie i tym samym zmusza chore oko do pracy.
- Operacja – w sytuacjach, gdzie amblyopia jest spowodowana problemami, takimi jak zez czy zaburzenia ruchomości gałek ocznych specjalista może zalecić leczenie operacyjne, które koryguje te defekty i umożliwia poprawę widzenia.
Przeczytaj także: Jak prawidłowo dobrać okulary dla dziecka?
Leniwe oko u dorosłych – czy może się pojawić?
Leniwe oko u dorosłych to często rezultat niezdiagnozowanych lub nieleczonych problemów wzrokowych z dzieciństwa. Zwane również jednostronnym zezem czy uciekającym okiem. Na siatkówce oka nie tworzy się stabilny obraz, co uniemożliwia mózgowi odpowiednią reakcję na bodźce wzrokowe. W takich przypadkach może występować różnica w wielkości oczu lub nieregularny kształt rogówki. Charakterystyczne dla tego zaburzenia u dorosłych są problemy z głębią widzenia i precyzją percepcji przestrzennej.
Amblyopii u dorosłych nie można już wyleczyć za pomocą ćwiczeń, ponieważ plastyczność kory wzrokowej jest ograniczona. W takich przypadkach zalecane są operacje, które dostosowane są do specyficznych wad wzroku. Możliwe zabiegi obejmują operacje korygujące mięśnie oczne oraz zabiegi laserowe.
Przeczytaj nasze wpisy powiązane:
Łukasz Flak
Autor wpisu
Doświadczony optyk i optometrysta, od lat pomagający mieszkańcom Krakowa dbać o wzrok. W Eurooptyce wykonuje bezbłędne badania wzroku, pomaga idealnie dopasować oprawki okularowe, a także dobiera soczewki kontaktowe.